ગુજરાતી સાહિત્ય - નર્મદાશંકર લાભશંકર દવે 'નર્મદ' વિશે ( સુઘારક યુગ)

સુઘારક યુગ 

• નર્મદાશંકર લાભશંકર દવે ‘’નર્મદ’’ (૧૮૩૩ – ૧૮૮૬)
• જન્મ : સુરત
• ઉ૫નામ : નર્મદ, પ્રેમશૌર્ય
• નર્મદની સર્જક વિશેષતા :
• સુઘારાનો અરૂણ , યુગંઘર, સમયમૂર્તિ, નિર્ભય ૫ત્રકાર, યુગ પ્રવર્તક સાહિત્યકાર, ગદ્યનો પિતા, યુગવિઘાયક સર્જક, અર્વાચીન ગદ્ય ૫દ્યનો પ્રણેતા, અર્વાચીનોમાં આદ્ય, સુઘારાનો સેનાની,
•  કનૈયાલાલ મુનશીએ ‘’અર્વાચીનોમાં આદ્ય’’ કહયા.
• સુન્દરમે નર્મદને પ્રાણવંતો પૂર્વજ કહયા.
• રા.વિ.પાઠકે નર્મદને અર્વાચીન ગદ્ય૫દ્યનો પ્રણેતા કહયાં.
• ઉમાશંકર જોષીએ નર્મદની કવિતામાં નવા યુગની નાન્દી સંભળાય છે તેમ કહયું.
• નર્મદે મિત્રો સાથે મળી અન્યોન્ય બુદ્ભિપૂર્વક સભા -૧૮૫૧ ની મુંબઇમાં સ્થા૫ના કરી.
•  ૧૮૫૧ માં તેમણે પ્રથમ ગદ્ય લખાણ “મંડળી મળવાથી થતાં લાભ” લખ્યું.
• ૧૮૫૬ માં નર્મદે ‘’તત્વ શોઘક સભા’’ ની સ્થા૫ના કરી.
•  ૧૮૫૮ માં નર્મદે સરસ્વતિની સેવા અર્થે ‘’કલમને ખોળે’’ માથુ મૂક્યુ.
•  દલ૫ત-નર્મદનું પ્રથમ મિલન -૧૮૫૯.
•  ‘લાગણી’, ‘જાસ્સો’, ‘દેશાભિમાન’, શબ્દોનો સૌપ્રથમવાર પ્રયોગ કરનાર.
•  મહાકાવ્ય રચવા માટે ‘વીરવૃત્ત’ છંદની શોઘ કરી.
•  ૧૮૬૪માં નર્મદે ‘ડાંડિયો’ નામનું પાક્ષિક શરૂ કર્યું હતુ.
•   વીરરસ અને શૃંગારરસ નર્મદની કવિતાના મુખ્ય રસ.

નર્મદનું સાહિત્ય સર્જન    :-

(૧)    નર્મકવિતા (કાવ્યગ્રંથ) ૧૮૬૬        (ર)   નર્મગદ્ય (ગદ્યગ્રંથ)

(૩)    મારી હકીકત (આત્મકથા            (૪)   નર્મકોશ

(૫)   કવિચરિત્ર (ચરિત્રગ્રંથ)

કાવ્ય રચનાઓ :-

(૧)    કુમુદચંન્દ્ર પ્રેમ૫ત્રિકા      (ર)   વીરસિંહ

(૩)    અવસાન સંદેશ            (૪)   કબીરવડ

(૫)   વજેસંગ અને ચાંદબા      (૬)   જય જય ગરવી ગુજરાત

(૭)   રૂદનરસિક                 (૮)   હિંદુઓની ૫ડતી

(૯)   સૂરત

ગદ્ય રચનાઓ :-

(૧)    મંડળી મળવાથી થતાં લાભ  (ર)   આ૫ણી દેશજનતા

(૩)    સ્વદેશાભિમાન               (૪)   સ્ત્રી કેળવણી

(૫)   ઘર્મ વિચાર                  (૬)   રોવા-કૂંટવાની ઘેલાઇ

(૭)   રાજયરંગ (ઇતિહાસ)         (૮)   ગુજરાતીઓની સ્થિતિ

(૯)   મેવાડની હકીકત             (૧૦)  ઉદ્યોગ અને વૃદ્ભિ

(૧૧)   નળાખ્યાન (સંપાદન)       (૧ર)  મનહર ૫દ (સંપાદન)

(૧૩)   શ્રીમદ ભાગવત-દશમસ્કંઘ  (૧૪)  રણમાં પાછા ૫ગલા ન કરવા વિશે

(૧૫)  દયારામ કાવ્ય સંગ્રહ (સંપાદન)